باسمه تعالی

نگاهی به اهداف، رویکردها و و برنامه­ های موسسه عالی فقه و علوم اسلامی

مؤسسه عالی فقه و علوم اسلامی، تحت اشراف مقام معظم رهبری(مد‌ظله‌العالی) با هدف تربیت فقیهان متخصص برای پاسخ‌گویی به نیازهای فقهی نظام اسلامی و کمک به تولید علم و نظریه‌ در عرصه‌های مختلف فقه اجتماعی‌، سیاسی‌، اقتصادی و فرهنگی، تأسیس شده است. تحقق این هدف نیازمند پیدایش جریان علمی نو و زاینده در چهارچوب نظام علمی و آموزشی متقن حوزه‌های علمیه است، به‌گونه‌ای‌که حوزه های علمیه به جای برخورد انفعالی با مسائل مستحدثه، مسیرهای تازه‌ای را برای حل مسائل جامعه و نظام، بر اساس اندیشه اسلام ناب و مکتب اهل‌بیت(علیهم السلام) ارائه کنند.

بر این اساس، مؤسسه فقه و علوم اسلامی اقدام به راه اندازی رشته فقه­‌های تخصصی بر مبنای اجتهاد جواهری و با اتکا به اندیشه‌های حضرت امام(ره) نموده است. مطابق این برنامه، طلاب از آغاز ورود به دوره خارج، مدت 4 سال در مدرسه خارج عمومی صرف فراگیری اجتهادی فقه و اصول در ابواب عبادات و معاملات و سایر دانش‌های مورد نیاز می­نمایند.  و پس از آن، با ورود به مدرسه عالی فقه‌­های تخصصی در یک دوره 5 ساله، دروس دوره خارج اصول را تکمیل کرده و درس خارج فقه را به منظور فراگیری ابواب فقهی مرتبط با رشته تخصصی به صورت اجتهادی ادامه خواهند داد. دو سال آخر این دوره به بررسی اجتهادی ابواب جدید و مسائل مستحدثه ی مرتبط با رشته و تدوین رساله علمی در کنار دروس مرتبط با گرایش انتخاب شده متمرکز خواهد بود.

 دانش‌پژوهانی که بنیه اجتهادی لازم را در مدرسه خارج تخصصی کسب کنند، با ورود به «مرکز عالی پژوهشی» به عرصۀ پژوهش‌های عمیق فقهی گام نهاده و توان تولید علم و نظریه را در خود به فعلیت خواهند رساند. فضلای شاغل در مرکز عالی پژوهشی در کنار حضور در هسته های پژوهشی، به همکاری با گروه های آموزشی تخصصی و تدریس در مدارس  موسسه می پردازند.

توانمندی‌های فارغ التحصیلان موسسه

فارغ التحصیلان دوره‌های آموزشی و پژوهشی موسسه با استمداد از عنایات الهی، به توانمندی‌های ذیل دست خواهند یافت:

  * توانمندی استنباط احکام فقهی و مسائل مستحدثه در حوزه تخصصی؛

  * توان تحلیل موضوعات مستحدث و مسائل فقهی جدید؛

  * تدریس اجتهادی ابواب و مباحث فقهی متعارف و مستحدث؛

  * پژوهش و تألیف در حوزه‌های مرتبط با رشته فقه تخصص؛

  * توانایی مشارکت در تهیه قوانین و مقررات مورد نیاز نظام اسلامی؛

  * توانمندی حضور مؤثر در شوراهای فقهی نهادهای گوناگون نظام اسلامی

 نظام تحصیلی

 نظام درسی مؤسسه، نیمسالی و همسو با نظام آموزشی حوزه است که با اموزش دروس تکمیلی و مهارت های مورد نیاز و بهره‌گیری از ابزارها و شیوه‌های نوین همراه است. تأمین مدارک دانشگاهی برای طلاب، مورد نظر مؤسسه نبوده ولی دستیابی دانش پژوهان به مدارج عالی علمی حوزه و تدوین رساله‌های سطوح ۳ و ۴ و هدایت آنها در مسیر رشته فقه های تخصصی مورد تاکید بوده و حمایت های لازم از دانش‌پژوهان به عمل خواهد آمد.

هر سال تحصیلی شامل دو نیم سال و یک برنامه تابستانه و در نتیجه حداقل 200 روزِ درسی است، در موسسه روزانه از 9 تا 10ساعت وقت موظفی هر طلبه دو سوم  صرف کار علمی بر فقه و اصول و باقیمانده، صرف فراگیری دیگردانش‌های مرتبط می‌شود.

اصول و سیاست های برنامه‌ریزی آموزشی و پژوهشی مؤسسه:

* تمرکز جدی بر دروس فقه و اصول در طول دوره؛

* رویکرد تخصصی به فقه؛

* اهتمام به امر پژوهش در تمام مقاطع؛

* آموزش دروس آکادمیک مرتبط با رشته فقه تخصصی؛

* آموزش دروس تکمیلی حوزوی، دروس مبانی اندیشه اسلامی، دروس عمومی مورد نیاز و تقویت مهارت‌های آموزشی و پژوهشی لازم؛

* فعالیت علمی تمام وقت و به حداقل رساندن تعطیلات و استفاده مفید از ایام تابستان؛

* فراهم‌نمودن امکانات آموزشی و پژوهشی مناسب

سیاست های پذیرش

سیاست مؤسسه، پذیرش طلاب مستعد، پُرتلاش و دارای ویژگی‌های شخصیتیِ مطلوب است و از آنجا که برنامه تحصیلی مدرسه، برنامه‌ای تمام‌وقت و پُرحجم است، به آمادگی جسمی و روحی، شرایط مناسب خانوادگی و انگیزه قوی برای تلاش علمی سخت‌کوشانه در عرصه‌ فقه‌های تخصصی نیازمند است. این مؤسسه، در قبال تلاش مجدّانه طلاب، به فراهم‌سازی بسترهای رشد علمی و تهیه امکانات لازم مادی و ایجاد فضای مناسب تربیتی و اخلاقی برای آنان و خانواده‌هایشان در حد ممکن و متعارف حوزه، متعهد می‌باشد.

بر اساس سیاست فوق، داوطلبان حضور در مؤسسه باید از شرایط ذیل برخوردار باشند:

  * اعتقاد، علاقه‌مندی و توانایی کار متمرکز فقهی با رویکرد تخصصی؛

  * آمادگی جهت حضور فعال و با نشاط علمی در برنامه‌های مؤسسه؛

  * عدم اشتغال به فعالیت‌های اجرایی و علمی خارج از مؤسسه؛

  * برخورداری از صلاحیت اخلاقی و اعتقادی

 * اعتقاد و التزام به نظام مقدس جمهوری اسلامی؛

 * تعهد به اتمام دوره آموزشی و پژوهشی مدرسه؛

پژوهش

با توجه به نقش مهم فعالیت‌های پژوهشی در ارتقای توانمندی علمی دانش‌پژوهان و لزوم اهتمام به آن از مراحل آغازین تحصیل، برنامه‌ پژوهشی ذیل در مدرسه سطح و خارج برنامه‌ریزی شده است:

 الف. تقریر دروس. هدف از نوشتن تقریر دروس فقه واصول، به‌ویژه در مقطع خارج، افزایش توان مراجعه به منابع و تقویت قدرت فهم و تحلیل مطالب عمیق علمی می‌باشد.

   ب. تحقیق مرتبط با مباحث درس. انجام تحقيقات مرتبط با دروس فقه و اصول مورد تاکید موسسه می‌باشد؛ به‌گونه‌ای‌که طلاب موظفند در هر سال تحصيلي، چند تحقیق فقهي يا اصولي ارائه‌ دهند. این تحقیق‌ها، توسط اساتید ارزیابی می‌شود و جلسات نقد و بررسی آنها با حضور طلاب برگزار می‌گردد.

  ج. مقاله علمی. در برنامه تولید حداقل يک مقاله علمي در هر سال، با تأکيد بر جنبه نوآوري آن، پیش‌بینی شده است.

مرکز عالی پژوهشی

فارغ التحصیلان با اتمام دوره 5 ساله تخصصی که شامل یک مقطع سه ساله آموزشی – پژوهشی و یک مقطع دوساله پژوهشی است، در«مرکز عالی پژوهشی» پذیرش می‌شوند و در مدت دو سال توانایی انجام پژوهش‌های ناظر به تولید علم و نظریه را در خود به فعلیت می رسانند. پژوهش‌ها در مرکز پژوهشی عمدتاً بر بحث و تحقیق در مباحث نوظهور فقهیِ مرتبط با رشتۀ تخصصی که در فقه متعارف دارای سابقه نیست مانند بورس، بیمه و بانک در رشته فقه اقتصاد، متمرکز خواهد بود.

پژوهشگران، با هدایت اساتید مبرّز، در موضوعات تعیین شده پژوهش می نمایند و نتایج آن را در جلسات مشترک به نقد و بررسی می‌گذارند.

 پژوهشگاه فقه معاصر

بر اساس هدف موسسه عالی فقه و علوم اسلامی که تربیت اندیشمندان دارای توانایی تولید علم و نظریه در عرصۀ فقه های تخصصی است «پژوهشگاه فقه معاصر» با هدف فراهم کردن شرایط کار عمیق علمی برای فارغ التحصیلان ممتاز مرکز عالی پژوهشی تاسیس خواهد شد تا پژوهشگرانی که به توانایی تولید علم و نظریه دست یافته‌اند به پژوهش پیرامون معضلات فقهی نظام اجرایی و مدیریتی ج اسلامی ایران در بخش‌های مختلف  پرداخته و نظریات راهگشا ارائه کنند. مسائل و موضوع‌های تخصصی مورد پژوهش در هسته‌ها، بر نیازهای فقهی نظام اسلامی و نهادهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی متمرکز بوده و در ارتباط مستقیم با نهادهای حاکمیتی نظام تعریف خواهد شد.

امور اخلاقی، تربیتی و فرهنگی مؤسسه

 رشد و تعالی اخلاق و معنویت، از ارکان هویت حوزه‌های علمیه شیعه است و بزرگان حوزه‌های علمیه در طول تاریخ درخشان آن، پیوسته در عرصه تهذیب اخلاقی، ورع و تقوا، پیشتاز و مقتدای طلاب و مردمان با ایمان بوده‌اند. در همین راستا، امر تربیت و تهذیب اخلاقی و معنوی، مورد اهتمام این مؤسسه نیز می باشد. فعالیت‌های تربیتی و فرهنگی در مؤسسه، بر محورهای ذیل خواهد بود:

* فعالیت‌های اخلاقی ـ معنوی، مانند برگزاری درس اخلاق و مراسم عبادی و معنوی که با هدف گسترش و ارتقای روحیه معنوی و بندگی حق تعالی، در میان طلاب و خانواده‌های آنان انجام می‌شود؛

* فعالیت‌های تربیتی و مشاوره، شامل راهنمایی و هدایت تربیتی و روان‌شناختی طلاب، و نیز تقویت مهارت‌های فردی و اجتماعی آنان؛

* فعالیت‌های فرهنگی، شامل هدایت و حمایت از فعالیت‌های فرهنگی ـ مذهبی طلاب برای خود و خانواده‌هایشان، مانند برگزاری مراسم مذهبی و انقلابی و برنامه‌های ورزشی جهت افزایش نشاط و پویایی طلاب و خانواده‌ها و کارمندان و نیز سفرهای زیارتی و سیاحتی طلاب و خانواده‌های ایشان؛

* فوق برنامه‌های آموزشی و مطالعاتی که با هدف ارتقای توانمندی فکری و دانشی طلاب و خانواده‌ها در زمینه‌های مختلف، مانند: تفسیر و معارف دینی، مهارت‌ زندگی و ارتقای توان درک و تحلیل مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ـ انقلابی برنامه‌ریزی می‌شود.

* امور فرهنگی ـ تربیتی خانواده‌های طلاب. توجه ویژه به امور تربیتی و فرهنگی فرزندان و همسران محترم طلاب موسسه، از اولویت‌های فرهنگی ـ تربیتی مؤسسه است و شامل مواردی از قبیل: ارائه مشاوره، آموزش مباحث خلاقی و تربیتی، کلاس‌های مهارت‌افزایی، ورزش و اردوهای تفریحی می‌باشد.

والحمد للله رب العالمین